โฉนดที่ดินและเอกสารสิทธิ์ที่ควรรู้

โฉนดที่ดินหรือ น.ส.4 คือเอกสารสิทธิ์ที่สำคัญที่สุดในการถือครองที่ดิน เพราะแสดงถึงกรรมสิทธิ์ที่สมบูรณ์ ผู้ถือโฉนดมีสิทธิเต็มที่ในการโอน ซื้อขาย จำนอง หรือมรดกให้ทายาทได้
อย่างไรก็ตาม นอกจากโฉนดที่ดินแล้ว ยังมีเอกสารสิทธิ์ประเภทอื่นที่พบได้บ่อย เช่น:
– น.ส.3 ก. (หนังสือรับรองการทำประโยชน์): มีหลักฐานการรังวัดที่ดินแน่นอน สามารถออกโฉนดได้
– น.ส.3 (หนังสือรับรองการครอบครองที่ดิน): มีสิทธิครอบครองแต่การรังวัดยังไม่แน่นอน
– ส.ค.1 (หนังสือรับรองการแจ้งการครอบครอง): เอกสารเก่า ใช้ยืนยันการครอบครอง แต่ไม่ใช่กรรมสิทธิ์
ผู้ที่ต้องการซื้อที่ดินควรตรวจสอบให้ชัดเจนว่าเอกสารสิทธิ์เป็นประเภทใด เพราะจะส่งผลโดยตรงต่อสิทธิในการครอบครองและการโอนกรรมสิทธิ์
ตัวอย่างเช่น หากซื้อที่ดินที่มีเพียง ส.ค.1 ผู้ซื้อจะยังไม่ได้กรรมสิทธิ์ทันที แต่ต้องนำไปดำเนินการขอออกเอกสารสิทธิ์ที่สูงขึ้น เช่น น.ส.3 ก. หรือโฉนด ซึ่งอาจใช้เวลานาน
การตรวจสอบที่ดินควรทำที่สำนักงานที่ดินในพื้นที่ และอาจจ้างนักกฎหมายหรือทนายช่วยตรวจสอบเพื่อความมั่นใจ นอกจากนี้ ยังควรเช็กว่าที่ดินไม่มีภาระผูกพัน เช่น การจำนอง หรือการถูกอายัดจากศาล